Tegenwoordig is het hebben van schulden helaas geen zeldzaamheid. Door schaamte, onwetendheid en het niet willen toegeven dat het niet zo goed gaat, kan de schuldenlast, vooral bij ondernemers, echter snel oplopen. Vroegsignalering kan helpen om erger te voorkomen en passende ondersteuning te bieden aan ondernemers die financieel kwetsbaar zijn of die in de problematische schulden dreigen te komen.
Wat is vroegsignalering bij schulden?
Vroegsignalering bij schulden houdt in dat instanties en organisaties signalen herkennen die kunnen wijzen op beginnende financiële problemen bij burgers en ondernemers. Deze signalen kunnen variëren van achterstallige betalingen van rekeningen tot veranderingen in het uitgavenpatroon of het aanvragen van financiële steun. Met name de zogenaamde vastelastenpartners, als energieleveranciers, drinkwatervoorzieningsbedrijven, woningverhuurders en zorgverzekeraars hebben hier een grote rol in. Zij geven betaalingsachterstanden, zonder vooraf toestemming te vragen aan de persoon in kwestie, door aan de gemeente. Deze is verplicht om hulp te bieden, maar mogen zelf bepalen hoe ze de signalen behandelen. Het doel van vroegsignalering is echter om snel in te grijpen en ondersteuning te bieden voordat de schulden verder oplopen en onbeheersbaar worden.
Waarom is vroegsignalering belangrijk?
Vroegsignalering van schulden is belangrijk om verschillende redenen, namelijk,
- het voorkomen van problematische schulden
Door vroegtijdig in te grijpen en de ondernemer te verwijzen naar hulpinstanties, kunnen ernstige financiële problemen worden voorkomen. Dit kan uiteindelijk leiden tot minder stress en een betere kwaliteit van leven voor de ondernemer en zijn naaste omgeving. - kostenbesparing
Het aanpakken van schulden in een vroeg stadium kan op de lange termijn kosten besparen voor zowel de onderneming als de samenleving als geheel. Het voorkomt bijvoorbeeld dat schulden zo hoog oplopen dat er intensieve en dure interventies nodig zijn. Het kan leiden tot minder faillissementen en psychische problemen bij ondernemers en zzp’ers. - het behoud van zelfredzaamheid
Door ondernemers in een vroeg stadium te ondersteunen bij hun financiële zorgen, kunnen ze hun financiële zelfredzaamheid behouden. Dat geldt niet alleen voor het bedrijf, maar ook voor de mens persoonlijk. Dit is belangrijk voor het behoud van eigenwaarde. Het kan afhankelijkheid van langdurige steun voorkomen en mogelijkheden van doorstart van een bedrijf of een andere loopbaan biedt de ondernemer weer perspectief voor de toekomst.
Vroegsignalering van schulden vereist samenwerking tussen verschillende instanties en organisaties. Deze partijen dienen gezamenlijk een systeem op te zetten waarbij zij signalen delen en elkaar informeren wanneer zij vermoeden dat iemand in financiële problemen dreigt te komen. Vervolgens kan er passende ondersteuning worden geboden, zoals budgetadvies, schuldhulpverlening of doorverwijzing naar andere relevante hulpinstanties, zoals Over Rood.
Sinds 1 januari 2021 is vroegsignalering van schulden op basis van signalen van derden een wettelijke taak van de gemeente.
Kanttekeningen
Om echt profijt te hebben van deze vroegsignalering van schulden als middel tegen het ontstaan van problematische schulden moet er echter nog veel gebeuren. De aanpak van de vroegsinalering is nog niet in alle gemeenten optimaal. De communicatie naar de doelgroep toe is nog niet helder en consistent. Ook de overheid zal op dit gebied het nodige moeten aanpassen waar het gaat om haar invorderingsbeleid, het vaststellen van inkomensgrenzen en verlenen van steunmaatregelen. Feit blijft dat ondernemers en natuurlijk ook burgers, zich veilig moeten kunnen voelen als zij met de gemeente en andere hulpinstanties in gesprek gaan. Pas als zij het gevoel krijgen dat hun verhaal werkelijk wordt gehoord zullen ze bereid zijn om hun situatie op tafel te leggen.
Conclusie
Vroegsignalering bij schulden is een belangrijk instrument om financiële problemen in een vroeg stadium te herkennen en aan te pakken. Door tijdig in te grijpen, kunnen grotere problemen worden voorkomen en kan erger worden voorkomen. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van overheid, gemeenten en verschillende andere partijen in de samenleving om hieraan bij te dragen en te zorgen voor een ondersteunend netwerk voor mensen die het nodig hebben. Want voorkomen is immers beter dan genezen.
Interessante link
Er wordt op dit moment veel gezegd en geschreven over vroegsignalering van schulden. Een interessant rapport dat de huidige situatie in Nederland omschrijft is het in februari 2024 verschenen, onderzoeksrapport ‘Hoe eerder, hoe beter’. Het rapport is geschreven voor de Nederlandse gemeenten, maar biedt ook informatie aan ondernemers en burgers.
Het rapport is hier te downloaden: www.nationaleombudsman.nl/publicaties/onderzoeken/hoe-eerder-hoe-beter
